sé ingrádh lé cailín a bhí thoir ar an Chorr-Mhín; nighean do Shéamuis Mheadhbha a bhí uirthí. Bhí Séamus Mheadhbha go h-iongantach láidir, a’ cur amach mine agus plúir ar
iasacht ó bhliadain go bliadhain; ní rabh fhios aige leath a chuid saidhbhris. D’imthigh Éoin Bán agus phós sé féin agus an
cailín. Ní rabh sasamh ar bith ar Shéamas Mheadba; ní rabh sé sásta ar chor ar bith. Nuair a rachadh Éoin Bán ann
agus bhruithfidh pota preataí, shuidhfeadh an seanduine agus d’iosfadh sé aon phreatá
amháin. "Ghlór is moladh is buidheachas do Dhia". D’éireochadh sé agus chaithfeadh sé é féin 'sa leabaidh. Bhí leisg ar
Éoin Bhán bhocht níos mó ithe d'éireochadh sé agus shuidhfeadh sé i chois na teineadh. Bhí sé ag fághail bháis o'n ocras na corr oidhche bhéadh sé ann.
Bhí buachaill greanmhar ar an bhaile, a dtugadh siad Séarlus Óg 'ach Aodh air. Casadh ar Éoin Bhán aon lá amháin é.
"H-óigh Éoin Bháin."

92
"Isí ’n chailín deas bán í bhfuil mé i nghradh léí
Té
ó, chodladh go h-eadhar-Éhrudh, ’sé b’aithe liomh fhéin,
Neabhaidh glas do’n luachair bheith faoi mó taobh
Bhuidheal nisge beatha bheith faoi mo chionn,
mo chailín deas bán a bheith ar léimh lioimn,
T2
Ar maidi dia ceadaoine, dá uair roimhe ’n lá
Isé fríobh mire ’n letir ’sar mo mhíle grodh
go rabh ’n londubh ’s a’ smaolach ’sa’ céirfeach
dá rád
gur ealuig sé’ reir thar féile.
é
Shiubhal naire thoir agus siubhal mise thear.
Shiubhal mise chorcaigh agus bhaile atha chliat
Macasamhail mo cailín beag ní faca mé i h-aon
áith
Acht a’ cailín deas bán ata ar léimh lioin.

Nuair a chasach ar mo ghrá mé ba náireach liom gan suí.
Is do bhuaileas mo lámh ar a bráid is ar a píp
Sé dubhairt sí fan fágsan ní ábhar duit mí,
Mar is bean óg ar a’ bhfán mé do ráinig id’ línn.Cé ur díobh nú cé ur bán ní nú b’air a mbán thoir a bhís?
Má's ar baoís duit suig lámh liom is túbhair do slán fés gach buín,
Nú tú maighdean na gcuacha mbáná go dtugas grá ceart dá gnaoí,
Nú ’n chuaithín mhilis mhánla do sciob Peáras thar thar ríbh?"Ní h-éinne dho’n méid sin mé féin,
Ach cailín donn tréitheach ó’n dtaobh eile thìr, "
Nár shín síos a taobh deas lé h-éinne fé ’n ríocht,
Is bog díom do ghéaga tárm déanach óm’ bhuíonn.
Do dh’fháisceas a lámh ar a’ caol-caimín mín."

16
thímcheall d’fheisgint go soiléir bhí a leithéid sin
de sholus ann ón dtigh agus níorbh aon iongnadh
san mar do bhí trí lochtaí sa tigh agus é ana
fhada agus ana leathan leis.
Pé sgéal é do dóghadh an tigh agus do séideadh
suas é chómh maith san mar do bhí roinnt bairrlí
de phúdar istigh ann a phléasg nuar a rug an
teine ortha.
An lá na dhiaidh san do tháinig na saighdiuirí
agus na píléirí agus dochuardaigheadar timcheall
an tighe féachaitn a’ bhfaghaidís aon rud a chuir-
fheadh ar thóir fear an tóiteáin iad.
Do fuaradar an gartaer agus an corcán
agus seo chun siubhail iad agus soir go dtí tigh
tabháirne Thaidhg Bháin. Do chuadar isteach
agus do chonnacadr compánach an ghártaera
ar chois Thaidhg Bháin.
Do gabhadh é gan a thuilleadh moille agus do
tógadh go Corcaigh é chun é chur ar a thriaill
i gcúirt an ríogh.
Do bhí an corcán agus na gartaerí i sheilbh
na saighdiuirí agus do chuadar isteach i dtigh óil
i Maghchromtha chun digh a ól.
Do bhí cailín aimsire sa tigh sin agus nuair
a fuair Tadhg Bán caoi cainnte léi do

17
mhínigh sé a sgéal di. "Mo sheasamh anois ort"
ar seisean, "agus goid an corcán uatha!"
Nuair a fuair an cailín faill ar an gcorcán
do sgiob sí léi é agus níor chuimhnigh na saighdiuirí
air chun go rabhadar cúpla míle ar an dtaobh thoir
de mhaghchromtha. Do chuireadar giollaí tharnais
de státh reatha á lorg ach do theip glan ortha é 
fhagháil nídh narbh iongnadh.
D’fhág san an sgéal go leamh ag lucht na
coróinneach ag an gcúirt ach mar sin féin do bhí
lán a gcroidhe d’eagla ar gach aoinne nárbh fhios
cadé an droch-chrích a bhéarfadh Tadhg.
Do cuireadh fé thriail é agus do cuireadh tharnais
airís i bpríosún é. Do chomáineadar leo ar an
gcuma san ag tabhairt os cómhair na cúirte é
agus a chur siar airís go dtí go raibh chúig bliana
istigh. Annsan do sgaoileadh saor é ach is ar
éigin a thug sé na cosa leis ó na gcrúcaí.
Do bhí buachaill aimsire ag Tadhg agus do
dhein sé an t-amhrán so leanas nuair a bhí
Tadhg fé ghlas:
Is orm do bhí an máighistir fairsing fial fáilteach
Gurbh ainm do Tadhg Bán Ua Tuama
Do bhíodh saill ar an chlár is gach ceann
súirt is fearr

23
beith faisgidhthe léi
té
Andsacht, carbh’ ansa duit, bean eile agat nó mé.
gur tú ’n flannda deas a sainntuigh me i dtoiseach mo
faoghail.
thug mé gealltanas duit gan amhras, mar bhí mé óg
gan chéill,
"’s focal cainnte na rabh ’se ceann udhaidh a mholfas
duit acht mé.
dá mbadabhach tí
a mla dubhach uilig an fáirrge ’sa talain bheith na
fháipear bán
Shléibhthe fada géala, ’sna h-ealaidheacha lig ag seisín.
Chléirigh círe ’f albain, "Sarain, a’ fhrainne ’sa’
Spainn,
gonneamhlacht mo cailín dí, go dearbhtha níorbh"
fhéídar fhágail.
Malaidh no rógha grad
chluineadh sí ’n t-abhran reo ag na h-athair, fhadaí
Ódiubheanaigh as Rann-na-Feirsde, agus i gcomhnaidhe
uair a bhíodh sé ’a cheól, bhíodh cuma air go
mbíodh chumaidh air. Ta’n fhonn cumhaidheamail.

378
ar seisean, bhí amhárach ar aonach braighnidh.
"bhéidh," arsa Éoin bhán, "Tá gamhain
lé dhíol agam na colpach beag mhaith;
agus a shearlais óig bhí súiráilte agus
síos agus ní’ anamh go n-lfaidh muid
bhí
mbeirt luach na colpaigh tá mise a’
ar
gabhail go Méiricea an scor ar bith; ní
Sheamas méadba go bráthach arais
feicfidh
arais.
mise
"Maise," arsa séarleis, níl fios agam
"goide thug ort a theacht aicí.
Ó Bhail níl a dhath in eadan an cailín
agan.
"Níl na in-eadan na seanmhná," arsa
Shéarlas.
Tá an tseanbhean bhocht maith,
d
Coin; ach ní bhfuigh sí ’chead."
arsa
r maidín Dia léinn bhí lá aonaigh
bhraighnid ann. Chuaidh shearleis óg ’un
aonaigh agus tháinig Éoin bán agus calpach
leis. Dtola sé an calpach, ní rabh siad
d-daor san am ní bhfuair sé uirthí
ach dá phánta. Chuaidh sé féin agus
6