Díle (nó Díleann)) ní Sheachnasaigh an t-ainm a bhí ar mháthair Naoimh Cholmáin. Níl fhios ag an sgéalaí cérbh é a fear-céile - níor chuala sé tada faoi sin ariamh. Ach d’eirigh
sé dhuith go rabh a dritheáracha i bhfeirg léithe agus shocruíodar go mbáthfaidís í. Cheang-
luíodar cloch faoi n-a muineál agus chathadar síos i bPoilltín Abhainn í i mBaile Uí Lí (paráiste Ghort lnse Guaire). Teigheann
an abhainn faoi thalamh ins an áit seo. D’eirigh sí arís slán i bPoll Díleann (i gCúl, paráiste Cill Tártain). D’éalaigh sí agus tháinic sí go Charcar, i bpáraiste Chill Tártain. Bhí sí
ar a caomhaint annsin agus chomhnuigh sí i sean-bhóthán beag icínt ánn. Annsin i gCar-
har a rugadh Colman go h-aithghearr ina

Eitean an 13 (é) lúrpóg
éile
Fipidinne fipid-áine corr na
capaill cuid de’n fhoghlaim mac an nidh
mac an neá mac coimheada an fháil
de buidh sleán bó sleán bilí bó
péacóg bhris bo cartán
feidhlimid ’ac
colman an fear a rugadh ’réir
Eitean an 13 (f) ramas
Cé rabh tú ’réir? Bhí toigh Maghnuis.
Cé an Magnus" Maghnas Gibide.
Cé an gibide? Givide an tSeabhaic.
Cé an seabhac? Seabhac Sealgaire.
Cé an Sealgaire? Sealgaire an chinn bháin.
Cé an ceann bán? Ceann bán an
uain. Cé an t-uan? Uan airt.
Cé an t-Art? Art an Phuill. Cé an
Poll? Poll an aráin. Cé an t-aran?

164
434
searr a bhí an feilméara i bpáirc an
rasa nuair cé casfaí leis ann ach Colmán-
d’fhiathraig sé dhe céard a thug annsin é -
cén fáth nar thug sé aire dhá dhraithe da
mbaile mar d’orduig sé dhó é dén freagra
a thug Colmán air nach ndearna sé faillighe
ar bith i n-a ghraithe agus go rabh na sealbháin
ar fad curtha isteach ins a’ sgioból aige
Nuair a tháinic an feilméara abhia trathnóna
chuaidh sé go dtí an sgioból. Nuair d’fhosgail
sé dorus an sgiobóil siúd amach seala
dhe na seabhain gur bheag nár chroch siad dhá
Chosa é.
Nuair a d’fhas Colmán suais ina fhear
chuaidh sé ina chonuí i n-iargcúl agus i n-uaiig-
neas sliabh Bhóirne, ins a’ taobh ó thuaidh de
Chondae an clair. Thiodhlaic sé a shaol do dhia
agus lean se d’úrnaige agus do throsgadh annsin. Is
sgailp éigin sa sliabh a chomhnuig sé.
le le linn duaire na féile a bheith i
gceanntar gort lusa Suaire a bhí Naomh Colman
ain. Bhí caisleas nó dún ag suaire i gCinn
íde

268
duit, mo cholmhan. Tiocfaidh sé agus thrí
mise agus an dá gasúr
colman deag leis
deag éile. Ach má bhionn tú glic go
leor aitneochaidh tú mise. Cuirfidh mé
cleithe beag ina sheasamh in m’eitheóigh
agus thiocfaidh mé thart taoibh ba amuigh.
tabhair tusa leat mise annsin."
D’imthigh agus rinne. Bhí an seanduine
bhocht tíos ar maidín a’ dúil leis an
ghruaghach. Níorbh’ fhada go dtáinig gruaghach
na gcleasann agus an dhá chloigeann deag
gasúr agus sheárleis; iad na gcolmain.
chaith sé crágh choirce ar an leac.
"áitnigh anois do mac amach asta sin.
chuir searleis cléithe beag na sheasamh
in-áirde as an eiteóigh agus tháinig sé
thart taoibh ba amuigh díobhtha
Ó sin mo leanbh, ar seisean.
"Bhail sé cinnthe," ars an gruaghach,
airdigh leat é.
thug sé ’na’ bhaile shearleis 'na gasúir
Bhí siad annsin
mhaith mar bhí ariamh.
agus ní rabh fhios aca goide a bh’fheárr

262
ach sháirigh sé ortha gréim faghail air. Chuir
siad an tuthóir air. D’imthigh sé isteach go
teach an fir uasail. Bhí cailín dá chuid
an fir uasail 'na shuidhe agus dá fháinne
ar a mhéar agus í leigeadh paipéair
ag taoibh na teineadh. rinne sheárleis
fainne dó féin agus thug sé léim suas
air
a mhéar; chuaidh sé suas igcúl an
dá fáinne éile. Tháinig gruagach na
gcleasann, chuaidh sé a bhainte díthe na
Thug shearleis óg leim isteach
bhfáinní.
sa teinidh agus rinne sé gráinín beag
luath do féin. Tháinig an fear éile
agus bhuilg leis; séidh sé an luaith uilig
amach ar an t-seimleóir; go dtí an
grainín deireannach agus bhí sé a’ gabhail
a bhreith air bhí fios aige gur shearleis
a bhí ann. rinne searleis colnán do
féin agus d’imthigh sé amach an simleóir."
D’imthigh gruagach na gcleasainn agus rinne
sé dhá colman deag do'n dá gasúr déag
agus chuir indiaidh searluis iad. Tháinig
siad go dtí áit a rabh buachaillí a’