Imleabhar: CBÉ 0408 (Cuid 1) Dáta 1937Bailitheoir Mícheál Ó Cróinín Suíomh Kilcaskan, Co. Cork Liosta Brabhsáil Teidil (93) 1. Scéalta i dtaobh an Gharlaigh Seanchas 2. “Bhí athair an ghárlaigh beó an tráth so. Thárla tráthnóna amháin go raibh na gabhair ar iarraidh...” Seanchas 3. “Mé ar a mbóthar abhaile oidhche Caille seo ghabh tharrainn...” Seanchas 4. “De réir staire bhí an stoirm fá ndear imtheacht na bhfranncach ach dréir muinntir na h-áite.” Seanchas 5. “Creideann mo mháthair mhór sa sluagh sidhe.” Seanchas 6. “Maidir leis an ráth céadna, bíonn sgáth orm a' gábhail thairis ist oidhche agus mé ar mo bhealach abhaile.” Seanchas 7. “D'réir deallraimh cídthí agus cloistí rudaí ist oidhche fadó ná fuil a leithéidí ann anois.” Seanchas 8. “Tá mo mháthair mhór lán de phisreóga.” Seanchas 9. “An Ceallach annso thiar bhíodh sé ar a' sráid go déanach...” Seanchas 10. “Tá bóthar na h-Easca, ceann de shean-bhoithre na cómharsanachta a gábhail aníos ón sráid-bhaile...” Seanchas 11. “Bhí gabhar agus madadh ruadh a' taisteal an bhóthair lá.” Seanchas 12. “Sagart lághach cineálta ab 'eadh an t-athair Seán go raibh ainm na déirce amuigh air.” Seanchas 13. “Bhí fear trom téagartha agus fear caol tanaidhe a gábhail an bhothair lá.” Seanchas 14. “Triúr gadaithe a bhí na gcómhnaidhe i gcoill tiugh uair amháin.” Seanchas 15. “An buachaill óg so Éamonn ab ainm do.” Seanchas 16. “Bhí fear eile san áit agus ba ghnáthach leis bheith ar a mbóthar ist oidhche cosamhail le mar a bhíodh Eamonn Óg.” Seanchas 17. “Beirt ógánach a bhí rothuidheacht ar a' mbóthar abhaile oidhche dhubh dhorcha.” Seanchas 18. “Minic a cuirtear isteach ar shagart agus é a taisteal ist oidhche ar ghlaodhach an ola dhéanaigh.” Seanchas 19. “Buachaill a bhí ann a bhfuair cara leis bás.” Seanchas 20. “Lá aonaigh a bhí ann. Tháinig an sagart chun an aonaigh tuairim is meán-lae.” Seanchas 21. “Sa chogadh Gaedheal re Gall ó bliain a '16 aníos ba mhó ógánach graidhe a thuit le láimh gaill.” Seanchas 22. “Sean-duine bhí annso tamall ó shin, bhí sé ar tí bás a dhfhaghailt.” Seanchas 23. “Sean-fhear a bhí na chómhnaidhe lámh linn. Níor phós sé riamh...” Seanchas 24. “Bhí mo shean-athair agus mo shean-mháthair na gcómhnaidhe sa sean-teach a bhí tuairim is ceathramhadh míle uainn.” Seanchas 25. “Minic adeirtear na mairbh á dtaisbeáint féin ar an saoghal seo nuair a bhíonn rud éigin a déanamh tinnis dóibh.” Seanchas 26. “Minic ámhthach nách féidir a dheanamh amach cad a bhionn a' cur trioblóid ar na mairbh a chídtear ar an saoghal seo ó am go h-am.” Seanchas 27. “Tá ball annso lámh lem' áit cómhnaidhthe ar a dtugtar an Cillíneach.” Seanchas 28. “An sliabh árd taobh thiar de'n a gleann. Gaill an tainm a tugtar air.” Seanchas 29. “Ní mórán sgéalta atá i measc na ndaoine annseo i dtaobh Fhinn Mhic Cumhail...” Seanchas 30. “White an ainm a bhí ar an dtighearna talmhan annso.” Seanchas 31. “Níorbh olc an tighearna talmhan White riamh de réir gach dealraimh. ” Seanchas 32. “Mar a dhein feirmeóirí uile na hÉireann do cheannuigh na feirmeóirí annso a bhfeirmeacha beaga talmhan ó'n dtighearna.” Seanchas 33. “Bhí préachán in áirde ar chrann lá agus greim breágh feóla aige...” Seanchas 34. “Stronnséar a tháinig chun tighe áirighthe lá amháin” Seanchas 35. “Bhí na Fianna a' cur cath' ar a namhaid uair amháin.” Seanchas 36. “Nuair a bhí deire le cogadh Chromaill, do roinneadh formhór de thalamh na hÉireann ar na cinn airm agus ar na saighdiúirí.” Seanchas 37. Cuntas ar Bhás agus Tórramh Duine Seanchas 38. “Alán des na sean-nósanna a bhain leis a' bhfaire - táid a dul as cuimhne anois ámhthach.” Seanchas 39. “Más leanbh an-óg a bhíonn dá chur ní théigheann an mháthair leis an sochraid riamh.” Seanchas 40. Féilí na Bliana agus na Nósanna a Leanann iad Seanchas 41. “Féile mór ag na daoinibh Lá 'le Stiopháin.” Seanchas 42. “Féile eile ag na daoinibh is eadh Oidhche Caille.” Seanchas 43. “B oidhche Caille go Oidhche Nodlag Beag, Nodlag na mBan a tugtar air.” Seanchas 44. “Tugtar An Inid ar an dtrách sin de'n mbliadhana idir Oidhche Beag agus Céadaoin an Luaithrig.” Seanchas 45. “Bíonn fleadh ann oidhche Máirt na hInide.” Seanchas 46. “Lá mór ag Gaedhealaibh Lá 'le Pádruig agus cár bh'iognadh san.” Seanchas 47. “Maidin Domhnaigh Cásca bíonn an grian a rinnce le h-athas" a deir na daoine.” Seanchas 48. “Lastar tinntreacha móra cnámha oidhche Lae Shan Seáin.” Seanchas 49. “Domhnach na Pailme, bíonn craobh failme ag gach aoinne a dul ar an Aifreann mar a deintear ó choisreacan.” Seanchas 50. “Oidhche mór grinn Oidhche Shamhna. Bíonn fleadh agus féasta ins gach tig an oidhche sin.” Seanchas 51. “Tá dhá lá sa bhliain 'nar mhaith le roinnt de mhuinntir na h-áite turas a thabhairt.” Seanchas 52. “Creideann na sean-daoine nár chóir do bheirt driothár beirt driofúr a phósadh.” Seanchas 53. Roinnt Seanfhocal a Chualas ó M'Aintín (Nóra Uí Laoghaire) Seanchas 54. “Nuair a bhíos im ógánach ba mhinic mé fhéin agus beirt nó triúr eile a' póirseáil san abhainn annso thíos.” Seanchas 55. “Bhuel, an bhliadhain dár gcionn bhí na bradáin a gabháil aníos mar ba ghnáth agus ba bhreágh na bradáin iad.” Seanchas 56. “Ach deineann duine dearmhad ar neithe den t-saghas san le rith ama.” Seanchas 57. “Ach maidir leis an madra a chonnac-sa ar a ngainnimh dúbhairt Seán liom gur ab é an sean-tighearna talmhan a bhí ann.” Seanchas 58. “Thuit na neithe sin amach roinnt bhliadhan ó shin. Níor deineadh aon lámh ar na bradáin sa Mhódhmharach...” Seanchas 59. “Seadh, dheineas tagairt don madra úd ar a ngainnimh a sgannruigh mé.” Seanchas 60. “Nuair a dhfág sliocht an tighearna an Caisleán d'fágadar gach rud mar a bhí.” Seanchas 61. “D'réir deallraimh bhí machtirigh thart fén áit seo fadó.” Seanchas 62. “A rabhais riamh ag iascach ar na lochaibh ar Shléibhte na Leachta" arsa Domhnall liomsa.” Seanchas 63. “Bhí fear ann fadó agus sé an ainm a bhí air ná Cathal. Fear mór groidhe ab eadh é agus bhí daréag mac aige...” Seanchas 64. “Gé bhí ar bhórd ag 'é lanamhain áirighthe le h-aghaidh dinnéara. Ní bheadh fear a tighe sásta leis an roinnt a dhéanfadh a bhain-chéile ar a' ngné...” Seanchas 65. “Ba mhór a' spórt a bhíodh ann fadó sa chúirt dlighe.” Seanchas 66. “Ba mhar a chéile é ag an bhfear eile úd a bhí a' tabhairt fiadhnaise uaidh uair amháin nuair a bhí cómharsa leis ar b'ainm dó Tadhg ar a thriail...” Seanchas 67. “Bean a thuill clú mór sa chúirt ab eadh Máire Buidhe Ní Laoghaire.” Seanchas 68. “Thárla píobaire agus a bhean a bheith a dul ar phósadh lá.” Seanchas 69. “Thárla píobaire agus a bhean a bheith a dul ar phósadh lá.” Seanchas 70. “Bhí rí in Éirinn fada ó, agus fear gruamdha uaibhreach a bhí ann.” Seanchas 71. “Fear annso ó'n nGleann Tiar a chuaidh ar faoisdin lá.” Seanchas 72. “Is dócha go raibh an fear bocht san macánta go léir gidh go raibh sé ad iarraidh an scéal a bhogadh féin.” Seanchas 73. “Chruthaigh Dia éanlaithe an aeir agus chuir sé ar a dtalamh so iad díreach fé mar atáid anois.” Seanchas 74. “Tá scéal eile nn ámhthach maidir le déanamh na nead.” Seanchas 75. Seanfhocail Seanchas 76. Cluichí na Leanbh Seanchas 77. Pisreoga Seanchas 78. “Minic a bhíonn dream fear bailighthe i dtigh faoin dtuath a' sgoruidheacht.” Seanchas 79. Comharthaí na hAimsire Seanchas 80. “Bíonn na sean-daoine bochta eaglach roimh an gheimhreadh, go h-airithe mí na Márta.” Seanchas 81. “Ní maith leis na daoinibh an sioc liath a dh'feiscint mar leanann an báisteach an sioc liath.” Seanchas 82. “Nuair a bhí mo shean-mháthair a' fághail bháis bhínn-se im shuidhe chor-oidhche á faire faid a bhí sí na luighe roimh báis di.” Seanchas 83. “Cómharsa béal dorais a bhí a' fághail bháis.” Seanchas 84. “Bhí tigh mhór ag an lín-tighe áirithe seo.” Seanchas 85. “Liam mhór a bhí a gabháil 'na bhaile tá tamall maith ó shin anois.” Seanchas 86. “Dream fear a bhí istig a' faire na h-oidhche ar shean-duine.” Seanchas 87. Nuair a Bhíodh Daoine ag Ól Seanchas 88. Obair na Feirme Seanchas 89. “Má bhíonn an aimsir breágh i ndiaidh an mhóin do bhaint...” Seanchas 90. Baint an Fhéir Seanchas 91. Baint an Arbhair Seanchas 92. Baint na bPrátaí Seanchas 93. Tuíodóireacht Seanchas Modh: Formhéadú Zúmáil Léim chuig leathanach / 0190 Tagairt chartlainne An Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní, Imleabhar 0408, Leathanach 0153 Íomhá agus sonraí © Cnuasach Bhéaloideas Éireann, UCD. Féach sonraí cóipchirt. Íoslódáil Ar an leathanach seo (gan teideal) (ar lean) “Tá scéal eile nn ámhthach maidir le déanamh na nead.” Roinn Roinn Postáil Seanfhocail Roinn Roinn Postáil Dáta 11 October 1937Cineál míre SeanchasTeanga Irish Modh scríbhneoireachta Lámhscríofa Script scríbhneoireachta Cló Gaelach Faisnéiseoir Caoimhghín Ó Séaghdha
2. “Bhí athair an ghárlaigh beó an tráth so. Thárla tráthnóna amháin go raibh na gabhair ar iarraidh...” Seanchas
4. “De réir staire bhí an stoirm fá ndear imtheacht na bhfranncach ach dréir muinntir na h-áite.” Seanchas
6. “Maidir leis an ráth céadna, bíonn sgáth orm a' gábhail thairis ist oidhche agus mé ar mo bhealach abhaile.” Seanchas
7. “D'réir deallraimh cídthí agus cloistí rudaí ist oidhche fadó ná fuil a leithéidí ann anois.” Seanchas
10. “Tá bóthar na h-Easca, ceann de shean-bhoithre na cómharsanachta a gábhail aníos ón sráid-bhaile...” Seanchas
16. “Bhí fear eile san áit agus ba ghnáthach leis bheith ar a mbóthar ist oidhche cosamhail le mar a bhíodh Eamonn Óg.” Seanchas
18. “Minic a cuirtear isteach ar shagart agus é a taisteal ist oidhche ar ghlaodhach an ola dhéanaigh.” Seanchas
21. “Sa chogadh Gaedheal re Gall ó bliain a '16 aníos ba mhó ógánach graidhe a thuit le láimh gaill.” Seanchas
24. “Bhí mo shean-athair agus mo shean-mháthair na gcómhnaidhe sa sean-teach a bhí tuairim is ceathramhadh míle uainn.” Seanchas
25. “Minic adeirtear na mairbh á dtaisbeáint féin ar an saoghal seo nuair a bhíonn rud éigin a déanamh tinnis dóibh.” Seanchas
26. “Minic ámhthach nách féidir a dheanamh amach cad a bhionn a' cur trioblóid ar na mairbh a chídtear ar an saoghal seo ó am go h-am.” Seanchas
32. “Mar a dhein feirmeóirí uile na hÉireann do cheannuigh na feirmeóirí annso a bhfeirmeacha beaga talmhan ó'n dtighearna.” Seanchas
36. “Nuair a bhí deire le cogadh Chromaill, do roinneadh formhór de thalamh na hÉireann ar na cinn airm agus ar na saighdiúirí.” Seanchas
38. “Alán des na sean-nósanna a bhain leis a' bhfaire - táid a dul as cuimhne anois ámhthach.” Seanchas
44. “Tugtar An Inid ar an dtrách sin de'n mbliadhana idir Oidhche Beag agus Céadaoin an Luaithrig.” Seanchas
49. “Domhnach na Pailme, bíonn craobh failme ag gach aoinne a dul ar an Aifreann mar a deintear ó choisreacan.” Seanchas
50. “Oidhche mór grinn Oidhche Shamhna. Bíonn fleadh agus féasta ins gach tig an oidhche sin.” Seanchas
54. “Nuair a bhíos im ógánach ba mhinic mé fhéin agus beirt nó triúr eile a' póirseáil san abhainn annso thíos.” Seanchas
55. “Bhuel, an bhliadhain dár gcionn bhí na bradáin a gabháil aníos mar ba ghnáth agus ba bhreágh na bradáin iad.” Seanchas
57. “Ach maidir leis an madra a chonnac-sa ar a ngainnimh dúbhairt Seán liom gur ab é an sean-tighearna talmhan a bhí ann.” Seanchas
58. “Thuit na neithe sin amach roinnt bhliadhan ó shin. Níor deineadh aon lámh ar na bradáin sa Mhódhmharach...” Seanchas
62. “A rabhais riamh ag iascach ar na lochaibh ar Shléibhte na Leachta" arsa Domhnall liomsa.” Seanchas
63. “Bhí fear ann fadó agus sé an ainm a bhí air ná Cathal. Fear mór groidhe ab eadh é agus bhí daréag mac aige...” Seanchas
64. “Gé bhí ar bhórd ag 'é lanamhain áirighthe le h-aghaidh dinnéara. Ní bheadh fear a tighe sásta leis an roinnt a dhéanfadh a bhain-chéile ar a' ngné...” Seanchas
66. “Ba mhar a chéile é ag an bhfear eile úd a bhí a' tabhairt fiadhnaise uaidh uair amháin nuair a bhí cómharsa leis ar b'ainm dó Tadhg ar a thriail...” Seanchas
72. “Is dócha go raibh an fear bocht san macánta go léir gidh go raibh sé ad iarraidh an scéal a bhogadh féin.” Seanchas
73. “Chruthaigh Dia éanlaithe an aeir agus chuir sé ar a dtalamh so iad díreach fé mar atáid anois.” Seanchas
81. “Ní maith leis na daoinibh an sioc liath a dh'feiscint mar leanann an báisteach an sioc liath.” Seanchas
82. “Nuair a bhí mo shean-mháthair a' fághail bháis bhínn-se im shuidhe chor-oidhche á faire faid a bhí sí na luighe roimh báis di.” Seanchas
Seanfhocail Roinn Roinn Postáil Dáta 11 October 1937Cineál míre SeanchasTeanga Irish Modh scríbhneoireachta Lámhscríofa Script scríbhneoireachta Cló Gaelach Faisnéiseoir Caoimhghín Ó Séaghdha