Imleabhar: CBÉ 0596 (Cuid 3) Dáta 1939Bailitheoir Seán Ó Cróinín Suíomh Ballyvourney, Co. Cork Liosta Brabhsáil Teidil (239) 1. “Foxes and badgers were formerly very plentiful in Ballyvourney.” Seanchas 2. “Pheasants are found on mountains (in Ballyvourney and surrounding districts).” Seanchas 3. Diseases Seanchas 4. “Pigs were rarely killed for consumption at home.” Seanchas 5. “Cailín ó Bhaile Mhúirne gur b'ainm di Nell Ní Mhurchadha, bhí sí ag obair i n-oirthear Chorcaighe ag feirmeoir mór éigin...” Seanchas 6. “A family of butchers ("na búistéirí"), surname - Riordan (Ríoghbhardáin), formerly lived in townland of Sliabh Riabhach (Baile Mhúirne).” Seanchas 7. “Do bhí tigín i mbarra Bhaile hIce Íre fadó go bhfuil a rian le feisgint fós. Táilliúir de mhuinntir dheasmhúmhna...” Seanchas 8. “Boxer" ab ainm don ghadhar a bhí ag an loingseach agus ní raibh gadhar sa Dúthaigh ab'fhearr ná é.” Seanchas 9. “Tá carraig i mbaile fearainn Chnuic an Iúbhair (B. Mhúirne) ar a dtugtar Pluais Mhalachy.” Seanchas 10. “Ar bhóthar Chnuic an Iúbhair, soir ó chrois Dhómhnaill Bhradley, do bhí trí tighthe fan na slighe soir ná fuil aon tuairisg ortha anois.” Seanchas 11. “Gabhann an bóthar mór siar fan Mhuilinn Bhaile Mhúirne agus suas fan an tSléibhe Riabhaigh.” Seanchas 12. “Tá bóthar ag gabháil anonn ó Charraig an Adhmaid agus siar fan Gort an Acra i dtreo Ghort na Scairte.” Seanchas 13. “Ar bhóthar na gCeapach - ag dul ó thuaidh ó Mhuileann Bhaile Mhúirne - bhí tigh beag eile.” Seanchas 14. “Lá 'le Muire (sa Mhárta) a bhíodh na déiridhthe agus na fir oibre go léir ar an mbóthar (ag aistriúghadh).” Seanchas 15. Teinaoileacha Seanchas 16. Teinaoileacha Seanchas 17. Eascann Seanchas 18. “Deir mo mháthair gur minic a chuir sí féin ribe mar sin san uisge agus snaidhm air (fiú amháin ó na ceann féin)...” Seanchas 19. “Is cuimhin leis an seanchaidhe uair amháin go rabhadar (é féin agus fir oibre) ag baint mhóna i gCúm na Cloiche; bhí loch...” Seanchas 20. Gadhair Seanchas 21. Ceadúnaisí Seanchas 22. “Is fiú aon nídh gadhar maith tuisgionach ar fuaid an tighe - chun ba a thiománt agus chun aire a thabhairt don tigh...” Seanchas 23. “Bhí gadhar iongantach maith ag duine eile (feirmeoir) sa chómarsanacht.” Seanchas 24. “Bhí madra gearr ag an seanchaidhe féin, uair eile, go dtugadh sé Jip air.” Seanchas 25. “Do bhí jobaéir a chuaidh go dtí Corcaigh lá (go dtí stad na traenach) mar a raibh seacht gcinn de bhuaibh aige le comáint...” Seanchas 26. “Mosey a thugadh feirmeoir eile ar ghadhar a bhí aige.” Seanchas 27. Ordaithe Cainte leis an nGadhar Seanchas 28. “Duine a théigheann i ndiaidh na mbó, srl., leanann an madra é nuair a chídheann sé bata na láimh aige.” Seanchas 29. “Bhí gadhar eile ag an seanchaidhe agus d'aithnigheadh sé fuaim na trucailleach ar an mbóthar nuair a bhíodh an mháighistir...” Seanchas 30. “Ainmhidhe ana amplach iseadh an gadhar agus ní ceart biadh a thabhairt do dhá cheann aca i dteannta chéile.” Seanchas 31. “Níl an gadhar críonna leath chómh maith leis an gcat chríonna chun teacht tharnais abhaile nuair a tugtar do dhuine stróinséara ar fad é.” Seanchas 32. Ag Marú Caorach Seanchas 33. “Do bhí gadhar eile i mBaile Mhic Íre agus chuaidh sé ag marbhughadh caorach siar go Cúm na Cloiche...” Seanchas 34. “Bhí feirmeoir na chómhnuidhe i mbaile fearainn Dhaingean na Saileach (B.Mh.) agus do thugaidís Seán Drom Lomnachta mar leas-ainm air.” Seanchas 35. “Bhí gadhar ag fear eile ar na Ceapachaibh (Baile Mhúirne).” Seanchas 36. “Bíodh daoine ag iomaidh le chéile go seóidh roimis seo i dtaobh na ngadhar.” Seanchas 37. “Caithtear fiacala an ghadhair ó bheith ag raobadh do choiníní, do fhranncaigh, agus rudaí mar sin.” Seanchas 38. “Bíonn srón an ghadhair i gcómhnuidhe fuar mar nuair a bhí na h-ainmhidhthe go léir san airc ag Noah ní raibh slighe a dhóithin...” Seanchas 39. “Deineann an coinín poll do féin, i gclaidhe de ghnáth.” Seanchas 40. Giorriacha, Coiníní, Cait, Francaigh, srl. Seanchas 41. Ainmneacha ar Ghadhair Seanchas 42. “Bhí feirmeoir na chómhnuidhe ar an dtaobh thoir de Bhaile Mhúirne tráth...” Seanchas 43. “...le súil go dtiocfadh ceann aca amach. Do chonnaic an seanchaidhe féin dhá phréachán (na gcearc) lá, agus coinín á mharbhughadh aca.” Seanchas 44. “Is beag má tá aon tigh feirmeora ná go mbíonn dhá chath nú trí cait (nú b'fhéidir cuille) ann.” Seanchas 45. “Is beag má thá aon tigh feirmeora ná go mbíonn dhá chat nú trí cait (nú b'fhéidir cuille) ann.” Seanchas 46. Dathanna ar Chathaibh Seanchas 47. “Is seóidh an chiall a bhíonn ag sean-chat go minic.” Seanchas 48. Ainmneacha ar Chataibh Seanchas 49. “Is minic nuair a bhíonn franncaig agus na luchaig ídighthe ag an gcat sa tigh go mbíonn sé go dtugann sé cuaird ar an dtigh...” Seanchas 50. Trí Bua an Chait Seanchas 51. "Abair é seo am' Dhiaidh" (Adeirtí mar Spórt) Seanchas 52. “Chídhtear an cat fiadhaigh i n-áiteanna fiadhaine - i bpluais charraige, ar fhaillteacha, srl.” Seanchas 53. “An franncach a bhíonn ar fuaidh an tighe (agus an chlóis) is glaine agus is gile na dhath é...” Seanchas 54. Coillte Seanchas 55. “Chómh tirm le sponnc" adeirtí i dtaobh ruda a bheadh ana-thirm.” Seanchas 56. Seanchasáin, srl. Seanchas 57. Leasainmneacha, srl. Seanchas 58. “Fear a bhí ann go raibh pioróid aige agus do bhí árd-mheas aige ar an bpioróid.” Seanchas 59. “Seán Drom Lomnachta" - gan aon phuinn gruaige air. "Seáinín Geanncach.” Seanchas 60. Ainmneacha Eile: Seanchas 61. Asail, Capaill, Ránacha, srl. Seanchas 62. Dathanna Seanchas 63. Cruite Seanchas 64. “Is minic daoine fásta ag marcuigheacht ar an asal - ar a phroimpe thiar, os cionn a mhaotháin.” Seanchas 65. “Tá cuid des na h-asail atá malluighthe droch-mhiotalach.” Seanchas 66. Bia Seanchas 67. Galaraí Seanchas 68. “Is minic a fiafruightear de leanbh óg "cad deir an t-asal?"...” Seanchas 69. Rás na nAsal Seanchas 70. Béalbhach Chasta Seanchas 71. Trucaill Seanchas 72. Tréasáil Seanchas 73. Sliogáin Seanchas 74. Blood-Bags Seanchas 75. Poll-Evil Seanchas 76. Fathacha (Strangles) Seanchas 77. Fiacla Seanchas 78. Logáin Seanchas 79. Cruite Seanchas 80. Siorrach Seanchas 81. “Do h-innstí an sgéal so fadó, go minic. Ní dubhrathas cár thuit sé amach...” Seanchas 82. Gearranálú Seanchas 83. Ualaí Seanchas 84. Bolaigh Seanchas 85. Aindeis Seanchas 86. Macánta Seanchas 87. “Ceannaigh ar a trí agus díol ar a seacht - agus ní bheidh tú choidhche gan capall maith" adeireadh na sean-daoine.” Seanchas 88. Seansamhail Seanchas 89. Iallaití Seanchas 90. Rith Seanchas 91. Géarchúis Seanchas 92. Ól Seanchas 93. Glaoch Seanchas 94. Comórtaisí Sodair Seanchas 95. Siúráil Seanchas 96. Tincéirí Seanchas 97. “Tá monarcha i gCorcaigh (Sráid na Blárnan) agus cuirtear na sean-chapaill isteach annsan...” Seanchas 98. Ag Cothú Siorraigh Seanchas 99. Cúpla Seanchas 100. Orduithe, srl. Seanchas 101. An Capall agus an Duine Seanchas 102. Taithí na Béalbhaí Seanchas 103. Tógaint na Béalbhaí Seanchas 104. An Chos a Thógaint Seanchas 105. Obair Dhian Seanchas 106. Tarraing na Móna Seanchas 107. Baint an Fhéir Seanchas 108. “Fear bocht a bhí i mBaile Mhúirne fadó agus do chuireadh sé ana-shuim i gceol.” Seanchas 109. “Dall a bhí ann agus bhí cleamhnas á dhéanamh aige dá inghín le mac feirmeora.” Seanchas 110. “Duine a bhíonn ag dul i n-aois deirtear na thaobh "tá cos ar an uaigh agus cos ar a bruach aige.” Seanchas 111. “Feirmeoir a bhí na sheasamh i ndoras a thighe agus é ag féachaint amach.” Seanchas 112. Asal Óg Seanchas 113. “Do bhí bean na cómhnuidhe ar an dtaobh theas de Bhaile Mhúirne, uair, agus do bhí feirm bheag thailimh aice.” Seanchas 114. “Bhíodh alán des na bacaigh ag gabháil tímpeall roimis seo agus asail aca.” Seanchas 115. Speal a Ghabháil Seanchas 116. Seanchapaill Seanchas 117. “Fear a bhí ann go raibh duine eile á mharbhughadh aige (nú droch-ghnó éigin mar é).” Seanchas 118. Pící Seanchas 119. “Fear a bhí na chómhnuidhe i bparróiste Chill na Martra agus do bhí capall aige.” Seanchas 120. Rócán a Bhíodh ann Seanchas 121. Comórtaisí Sodair Seanchas 122. “Narrator remembers that when going to school a game called "mada ruadh marbh" was played.” Seanchas 123. “Lard of pig is very useful. It is given as medicine to both pigs and cows.” Seanchas 124. “Bhí madra gearr ag feirmeoir eile sa chómharsanacht agus bhíodh sé i gcómhnuidhe i ndiaidh na trucailleach.” Seanchas 125. “Bhí feirm chailín go raibh an abha ag gabháil tríthe.” Seanchas 126. “Bob ab ainm do ghadhar a bhí ag feirmeoir eile ar na h-Ullánaibh.” Seanchas 127. “Bhí feirmeoir eile i mBaile Mhúirne go raibh gadhar ana-mhaith aige.” Seanchas 128. “Bhí gadhar dubh ag fear i gCarraig an Adhmaid agus do bhailigheadh sé gadhair eile le na chéile.” Seanchas 129. “Bhí dhá ghadhar eile i gCarraig an Adhmaid - terriers ab eadh iad.” Seanchas 130. “Téigheann gach saghas gadhair ag marbhughadh caorach...” Seanchas 131. “Bhí feirmeoir de mhuinntir Chonaill ar na h-Ulláin tráth.” Seanchas 132. “Bhí fear eile i n-oirthear na parróiste agus do goineadh é ar an gcuma gcéadna (ag madra uilc).” Seanchas 133. “Ghabh gadhar uilc na h-Ulláin suas tráth agus bhí ba roimis ar an gcnoc.” Seanchas 134. “Bhí leanbh inghíne i dtigh áirighthe agus bhíodh sí ag imirt le piscín a bhí ann.” Seanchas 135. “D'airigh an seanchaidhe mar gheall ar asal gur ghoin gadhar uilc é agus a chuaidh ar olc.” Seanchas 136. “Do cuireadh órdughadh amach (san am go mbíodh na gadhair ag imtheacht ar olc) pus do chur ar gach aon gadhar.” Seanchas 137. Dathanna an Ghadhair (Madra Gearr) Seanchas 138. “Bhí gadhar ag fear siubhail agus aon uair a bhíodh an fear ar meisge ní leanadh an gadhar i n-aonchor é.” Seanchas 139. “Bhí stail bhán ag fear de mhuinntir Loingsigh fadó, i mBaile Mhúirne.” Seanchas 140. “Dá gcailltí bó, muc, nú aon ainmhidhe mar sin roimis seo isé rud adeireadh alán des na seandaoine ná...” Seanchas 141. “Bhí Protastúnach mór na chómhnuidhe i nDroichead na Banndan fadó agus droch-earradh ab eadh é.” Seanchas 142. “Is mó paidir agus cré ann" - a dubhairt an bacach...” Seanchas 143. “Deirtí ná raibh aon mheas ag Eilís (banríoghan Shasana) ar an nGaedhilg, mar theangain, agus go ndubhairt...” Seanchas 144. “Maith i n-aghaidh an uilc" - a órduigh Pádraig (Naomh).” Seanchas 145. “Dá mbeadh duine ann agus é ag fagháil locht ar bhiadh is go raih sé fuar, déarfaí leis: "is olc an bolg nach téidhfeadh é!” Seanchas 146. “Do bhíodh leigheas ann i gcóir daoine a bheadh ag fliuchadh na leabchan (istoidhche agus iad na gcodladh).” Seanchas 147. “Scraba bocht iseadh é sin" - gan a bheith fial.” Seanchas 148. Gadhair (Uilc) Seanchas 149. “Do bhí sean-bhean i bparróiste Chill na Martra a bhí ag dul i gcríonnacht.” Seanchas 150. An Fia-chat Seanchas 151. Céachta Seanchas 152. Coilic (Gripe) Seanchas 153. Fárthain(í) (Horse-Fly) Seanchas 154. Hoof Bound Seanchas 155. Firing Seanchas 156. Ring-Bones Seanchas 157. Blood-Spavins Seanchas 158. Scratches Seanchas 159. An Seanchapall Seanchas 160. Dathanna Seanchas 161. Bia Seanchas 162. “Tuighe is mó a cuirtear fé sa stábla.” Seanchas 163. “Ní ceart aon chapall a bheith i dteannta na mbó (i bpáirc), nú i n-aon áit go mbíonn tarbh.” Seanchas 164. Capaill Ghlasa Seanchas 165. Capaill Iallaite Seanchas 166. Lá Pósta Seanchas 167. “Iallacha is mó a deintear de chroiceann an chapaill.” Seanchas 168. Cob Seanchas 169. Jennet (Ránach) Seanchas 170. “Beirt fhear a chuaidh isteach i gcoill (i n-áit éigin soir ó Mhaghchromtha) chun crann a ghearradh.” Seanchas 171. “Do bhí bacach (bean) a théigheadh mór-thímpeall ag lorg déarca agus cailín beag (inghean) i n-aonfheacht léi.” Seanchas 172. Na Pící Arís Seanchas 173. “Pigs are now reared in far greater number than formerly (in district).” Seanchas 174. “Fat calves were not sold at fair in Macroom formerly.” Seanchas 175. “Bhíodh fir ag obair ar an mbóthar le h-ais Bhaile Mhic Íre agus bhí gadhar aca.” Seanchas 176. “Madra gearr eile a bhí ag an seanchaidhe go dtugadh sé Jock air.” Seanchas 177. “Bhí gadhar ag feirmeoir eile sa chómarsanacht agus nuair a bhíodh na buachaillí ag dul ag fiadhach...” Seanchas 178. “Bhí feirmeoir ar an dtaobh theas de Bhaile Mhúirne go raibh gadhar iongantach maith aige - agus ní raibh aon mhaith ann...” Seanchas 179. “Is cuimhin leis an seanchaidhe go bhfeaca sé scata gadhar lena chéile tráthnóna agus iad ag gabháil siar tré Bhaile Mhic Íre.” Seanchas 180. “Bhí gadhar ag an seanchaidhe féin agus chuaidh sé ag marbhughadh caorach oidhche.” Seanchas 181. “Oidhche gharbh réilteannach gaothmhar gan bheith fliuch...” Seanchas 182. “Is minic a chuireann na Cómhairlí Chonndae órd-uaghthe amach i n-áit go mbíonn caoire á marbhughadh pusacháin a chur ar na gadhair.” Seanchas 183. “Bhí gadhar ag fear i ndeisceart Bhaile Mhúirne agus tháinig olc air.” Seanchas 184. “Is cuimhin leis - agus é ana óg - roinnt daoine a fheisgint ar thóir gadhair uilc Domhnach fhluich.” Seanchas 185. “Bhí gadhar eile (baile fearainn Ghort an Acra) gur tháinig olc air.” Seanchas 186. “Bhí feirmeoir eile ar Gort an Acra agus tháinig olc ar a ghadhar.” Seanchas 187. “Aon áit a mbíonn gadhar doicheallach droch-mhúinte ba cheart don stróinséir é thógaint ana réidh ar dtúis...” Seanchas 188. Galaraí Seanchas 189. “Ní raibh aon rud ba mheasa a rádh le duine roimis seo ná...” Seanchas 190. “Bhí fear de mhuinntir Loingsigh ar Ghort na Tiobradan go dtugaidís Micil Amhlaoibh a' Mhullaigh air.” Seanchas 191. “Bhí fear ag gabháil Bóthar Chúil Aodha siar lá agus bhí buachaill óg (ní raibh ann ach garsúinín beag) na choinnibh...” Seanchas 192. “Nuair is gann é an biadh iseadh fial é roinnt - sean-fhocal a bhíodh aca fadó.” Seanchas 193. “Táid siad san ag fuarmáil a chéile riamh" - sé sin, ag gabháil ar a chéile agus ag achrann.” Seanchas 194. “Breithnigh an abha sar a dtéighir na cuilithe mar is fada siar é iarsma an droich-bhirt - s.-fhocal.” Seanchas 195. “Cad chuige an hallbó-hé go léir" - le duine a bheadh ag glaodhach, srl. agus ana ghleó aige.” Seanchas 196. “Ainmimhthealach mí-nádúrtha iseadh é sin" adeirtí i dtaobh duine a bheadh ag gabháil ar a mhnaoí, srl.” Seanchas 197. “Thagadh briseadh amach ar bhealaibh daoine roimis seo, go mór agus do bhídís ciapaithe uaidh.” Seanchas 198. “Raga gan mhaith" nú "Raga díomhaoin" - duine díomhaoin.” Seanchas 199. “Da mbeadh duine ann agus go raghadh píce (nú aon píosa iarainn, cruaidh) tré na láimh nú na chois, deirtí...” Seanchas 200. “Do bhí sean-duine na chómhnuidhe i n-aice Phuill na Bró, i mBaile Mhúirne, - i n-aice an bhóthair mhóir, tráth.” Seanchas 201. “Deirtear ná fuil aon ainmhidhe is lugha a dheineann fothram ná an cat...” Seanchas 202. Farcy Seanchas 203. Crúba Briosca Seanchas 204. Leigheas Seanchas 205. Punch-Firing Seanchas 206. Side-Bones Seanchas 207. Salachar Béil (Lampas) Seanchas 208. Piastaí Seanchas 209. Eirbeall Seanchas 210. Ceannfhinne Seanchas 211. Luachmhar Seanchas 212. “Mála a úsáidtear chun coirce a thabhairt do nuair a bhíonn sé a' baile (aonach, margadh).” Seanchas 213. Two Mangy Horses Seanchas 214. Clinker Seanchas 215. Marcaíocht Seanchas 216. Scáil Seanchas 217. Pony Seanchas 218. Múille Seanchas 219. “Feirmeoir a bhí ann agus do bhí bó ar iarraidh tráthnóna éigin, taréis na h-oidhche a thuitim.” Seanchas 220. “Bog bréag, a Bhúrcaigh" - adéarfí le duine go mbeadh deallramh feirge ná bruighne air.” Seanchas 221. Capall Seanchas 222. “Bhí gadhar ag duine eile sa pharróiste agus do thugadh sé aire don leanbh a bhíodh sa chliabhán - geall leis...” Seanchas 223. Olc Seanchas 224. “Bhí bean ag teacht abhaile ón aifreann Domhnach agus cad a bheadh na coinnibh ar an mbóthar ach gadhar uilc.” Seanchas 225. “Deireadh na daoine gur ana dhainséarach an rud dhá ghadhar do chur ag troid le na céile...” Seanchas 226. “Is minic a bhíonn an gadhar ag amhastraigh go truaighmhéileach istoidhche (nú nuair a bhíonn ceangal air).” Seanchas 227. “Bhí corcán praisge ar an dteine lá agus fear ag tabhairt aire don chorcán.” Seanchas 228. “Bhí beirt nú triúr éigin fear ag dul go Corcaigh uair.” Seanchas 229. “Cúram gan chongnamh a liathann fear níosa thúisge ná cúntas a bhlianta theacht.” Seanchas 230. “Níl aon dóghadh amuigh is measa ná dóghadh an uisge fhuair" adeirtí.” Seanchas 231. “Ní bheinn am' bodhradh féin leis" - i dtaobh duine go rabhthas a d'iarraidh rud éigin a mhíniughadh dho agus san ag teip.” Seanchas 232. “Deirtí gur dainséarach an rud é cic nú gortúghadh ó dhuine tabhartha mar ná cneasóchadh an ball (de dhuine) a bheadh gortuighthe.” Seanchas 233. Clogadh Seanchas 234. Bone Spavin Seanchas 235. Stalacha Seanchas 236. “Do rómharadh ceathrar fear acra tailimh (báin) i gcóir phrátaí, ar ghort na Tiobradan, fadó, lá amháin.” Seanchas 237. “Bhí creathaí fuachta air" - bhí sé ag crith leis an bhfuacht.” Seanchas 238. “Chuirfeadh an rud ruadh ag gol é" - leanbh, srl. gur fhuirisde é chur ag gol.” Seanchas 239. “An chéad giorrfhiadh a bhí ar an saoghal do shocruigh sé ar é féin a chur chun báis de bhrígh go mbíodh eagla air...” Seanchas Modh: Formhéadú Zúmáil Léim chuig leathanach / 583 Tagairt chartlainne An Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní, Imleabhar 0596, Leathanach 571 Íomhá agus sonraí © Cnuasach Bhéaloideas Éireann, UCD. Féach sonraí cóipchirt. Íoslódáil Ar an leathanach seo Speal a Ghabháil Roinn Roinn Postáil Dáta 15 February 1939–20 February 1939Cineál míre SeanchasTeanga Irish Modh scríbhneoireachta Lámhscríofa Script scríbhneoireachta Cló Gaelach Faisnéiseoir Dómhnall Ó Loingsigh
5. “Cailín ó Bhaile Mhúirne gur b'ainm di Nell Ní Mhurchadha, bhí sí ag obair i n-oirthear Chorcaighe ag feirmeoir mór éigin...” Seanchas
6. “A family of butchers ("na búistéirí"), surname - Riordan (Ríoghbhardáin), formerly lived in townland of Sliabh Riabhach (Baile Mhúirne).” Seanchas
7. “Do bhí tigín i mbarra Bhaile hIce Íre fadó go bhfuil a rian le feisgint fós. Táilliúir de mhuinntir dheasmhúmhna...” Seanchas
8. “Boxer" ab ainm don ghadhar a bhí ag an loingseach agus ní raibh gadhar sa Dúthaigh ab'fhearr ná é.” Seanchas
9. “Tá carraig i mbaile fearainn Chnuic an Iúbhair (B. Mhúirne) ar a dtugtar Pluais Mhalachy.” Seanchas
10. “Ar bhóthar Chnuic an Iúbhair, soir ó chrois Dhómhnaill Bhradley, do bhí trí tighthe fan na slighe soir ná fuil aon tuairisg ortha anois.” Seanchas
11. “Gabhann an bóthar mór siar fan Mhuilinn Bhaile Mhúirne agus suas fan an tSléibhe Riabhaigh.” Seanchas
12. “Tá bóthar ag gabháil anonn ó Charraig an Adhmaid agus siar fan Gort an Acra i dtreo Ghort na Scairte.” Seanchas
13. “Ar bhóthar na gCeapach - ag dul ó thuaidh ó Mhuileann Bhaile Mhúirne - bhí tigh beag eile.” Seanchas
14. “Lá 'le Muire (sa Mhárta) a bhíodh na déiridhthe agus na fir oibre go léir ar an mbóthar (ag aistriúghadh).” Seanchas
18. “Deir mo mháthair gur minic a chuir sí féin ribe mar sin san uisge agus snaidhm air (fiú amháin ó na ceann féin)...” Seanchas
19. “Is cuimhin leis an seanchaidhe uair amháin go rabhadar (é féin agus fir oibre) ag baint mhóna i gCúm na Cloiche; bhí loch...” Seanchas
22. “Is fiú aon nídh gadhar maith tuisgionach ar fuaid an tighe - chun ba a thiománt agus chun aire a thabhairt don tigh...” Seanchas
25. “Do bhí jobaéir a chuaidh go dtí Corcaigh lá (go dtí stad na traenach) mar a raibh seacht gcinn de bhuaibh aige le comáint...” Seanchas
28. “Duine a théigheann i ndiaidh na mbó, srl., leanann an madra é nuair a chídheann sé bata na láimh aige.” Seanchas
29. “Bhí gadhar eile ag an seanchaidhe agus d'aithnigheadh sé fuaim na trucailleach ar an mbóthar nuair a bhíodh an mháighistir...” Seanchas
30. “Ainmhidhe ana amplach iseadh an gadhar agus ní ceart biadh a thabhairt do dhá cheann aca i dteannta chéile.” Seanchas
31. “Níl an gadhar críonna leath chómh maith leis an gcat chríonna chun teacht tharnais abhaile nuair a tugtar do dhuine stróinséara ar fad é.” Seanchas
33. “Do bhí gadhar eile i mBaile Mhic Íre agus chuaidh sé ag marbhughadh caorach siar go Cúm na Cloiche...” Seanchas
34. “Bhí feirmeoir na chómhnuidhe i mbaile fearainn Dhaingean na Saileach (B.Mh.) agus do thugaidís Seán Drom Lomnachta mar leas-ainm air.” Seanchas
37. “Caithtear fiacala an ghadhair ó bheith ag raobadh do choiníní, do fhranncaigh, agus rudaí mar sin.” Seanchas
38. “Bíonn srón an ghadhair i gcómhnuidhe fuar mar nuair a bhí na h-ainmhidhthe go léir san airc ag Noah ní raibh slighe a dhóithin...” Seanchas
43. “...le súil go dtiocfadh ceann aca amach. Do chonnaic an seanchaidhe féin dhá phréachán (na gcearc) lá, agus coinín á mharbhughadh aca.” Seanchas
44. “Is beag má tá aon tigh feirmeora ná go mbíonn dhá chath nú trí cait (nú b'fhéidir cuille) ann.” Seanchas
45. “Is beag má thá aon tigh feirmeora ná go mbíonn dhá chat nú trí cait (nú b'fhéidir cuille) ann.” Seanchas
49. “Is minic nuair a bhíonn franncaig agus na luchaig ídighthe ag an gcat sa tigh go mbíonn sé go dtugann sé cuaird ar an dtigh...” Seanchas
52. “Chídhtear an cat fiadhaigh i n-áiteanna fiadhaine - i bpluais charraige, ar fhaillteacha, srl.” Seanchas
53. “An franncach a bhíonn ar fuaidh an tighe (agus an chlóis) is glaine agus is gile na dhath é...” Seanchas
64. “Is minic daoine fásta ag marcuigheacht ar an asal - ar a phroimpe thiar, os cionn a mhaotháin.” Seanchas
87. “Ceannaigh ar a trí agus díol ar a seacht - agus ní bheidh tú choidhche gan capall maith" adeireadh na sean-daoine.” Seanchas
97. “Tá monarcha i gCorcaigh (Sráid na Blárnan) agus cuirtear na sean-chapaill isteach annsan...” Seanchas
110. “Duine a bhíonn ag dul i n-aois deirtear na thaobh "tá cos ar an uaigh agus cos ar a bruach aige.” Seanchas
113. “Do bhí bean na cómhnuidhe ar an dtaobh theas de Bhaile Mhúirne, uair, agus do bhí feirm bheag thailimh aice.” Seanchas
122. “Narrator remembers that when going to school a game called "mada ruadh marbh" was played.” Seanchas
124. “Bhí madra gearr ag feirmeoir eile sa chómharsanacht agus bhíodh sé i gcómhnuidhe i ndiaidh na trucailleach.” Seanchas
128. “Bhí gadhar dubh ag fear i gCarraig an Adhmaid agus do bhailigheadh sé gadhair eile le na chéile.” Seanchas
132. “Bhí fear eile i n-oirthear na parróiste agus do goineadh é ar an gcuma gcéadna (ag madra uilc).” Seanchas
135. “D'airigh an seanchaidhe mar gheall ar asal gur ghoin gadhar uilc é agus a chuaidh ar olc.” Seanchas
136. “Do cuireadh órdughadh amach (san am go mbíodh na gadhair ag imtheacht ar olc) pus do chur ar gach aon gadhar.” Seanchas
138. “Bhí gadhar ag fear siubhail agus aon uair a bhíodh an fear ar meisge ní leanadh an gadhar i n-aonchor é.” Seanchas
140. “Dá gcailltí bó, muc, nú aon ainmhidhe mar sin roimis seo isé rud adeireadh alán des na seandaoine ná...” Seanchas
141. “Bhí Protastúnach mór na chómhnuidhe i nDroichead na Banndan fadó agus droch-earradh ab eadh é.” Seanchas
143. “Deirtí ná raibh aon mheas ag Eilís (banríoghan Shasana) ar an nGaedhilg, mar theangain, agus go ndubhairt...” Seanchas
145. “Dá mbeadh duine ann agus é ag fagháil locht ar bhiadh is go raih sé fuar, déarfaí leis: "is olc an bolg nach téidhfeadh é!” Seanchas
146. “Do bhíodh leigheas ann i gcóir daoine a bheadh ag fliuchadh na leabchan (istoidhche agus iad na gcodladh).” Seanchas
163. “Ní ceart aon chapall a bheith i dteannta na mbó (i bpáirc), nú i n-aon áit go mbíonn tarbh.” Seanchas
170. “Beirt fhear a chuaidh isteach i gcoill (i n-áit éigin soir ó Mhaghchromtha) chun crann a ghearradh.” Seanchas
171. “Do bhí bacach (bean) a théigheadh mór-thímpeall ag lorg déarca agus cailín beag (inghean) i n-aonfheacht léi.” Seanchas
177. “Bhí gadhar ag feirmeoir eile sa chómarsanacht agus nuair a bhíodh na buachaillí ag dul ag fiadhach...” Seanchas
178. “Bhí feirmeoir ar an dtaobh theas de Bhaile Mhúirne go raibh gadhar iongantach maith aige - agus ní raibh aon mhaith ann...” Seanchas
179. “Is cuimhin leis an seanchaidhe go bhfeaca sé scata gadhar lena chéile tráthnóna agus iad ag gabháil siar tré Bhaile Mhic Íre.” Seanchas
182. “Is minic a chuireann na Cómhairlí Chonndae órd-uaghthe amach i n-áit go mbíonn caoire á marbhughadh pusacháin a chur ar na gadhair.” Seanchas
184. “Is cuimhin leis - agus é ana óg - roinnt daoine a fheisgint ar thóir gadhair uilc Domhnach fhluich.” Seanchas
187. “Aon áit a mbíonn gadhar doicheallach droch-mhúinte ba cheart don stróinséir é thógaint ana réidh ar dtúis...” Seanchas
190. “Bhí fear de mhuinntir Loingsigh ar Ghort na Tiobradan go dtugaidís Micil Amhlaoibh a' Mhullaigh air.” Seanchas
191. “Bhí fear ag gabháil Bóthar Chúil Aodha siar lá agus bhí buachaill óg (ní raibh ann ach garsúinín beag) na choinnibh...” Seanchas
193. “Táid siad san ag fuarmáil a chéile riamh" - sé sin, ag gabháil ar a chéile agus ag achrann.” Seanchas
194. “Breithnigh an abha sar a dtéighir na cuilithe mar is fada siar é iarsma an droich-bhirt - s.-fhocal.” Seanchas
195. “Cad chuige an hallbó-hé go léir" - le duine a bheadh ag glaodhach, srl. agus ana ghleó aige.” Seanchas
196. “Ainmimhthealach mí-nádúrtha iseadh é sin" adeirtí i dtaobh duine a bheadh ag gabháil ar a mhnaoí, srl.” Seanchas
197. “Thagadh briseadh amach ar bhealaibh daoine roimis seo, go mór agus do bhídís ciapaithe uaidh.” Seanchas
199. “Da mbeadh duine ann agus go raghadh píce (nú aon píosa iarainn, cruaidh) tré na láimh nú na chois, deirtí...” Seanchas
200. “Do bhí sean-duine na chómhnuidhe i n-aice Phuill na Bró, i mBaile Mhúirne, - i n-aice an bhóthair mhóir, tráth.” Seanchas
212. “Mála a úsáidtear chun coirce a thabhairt do nuair a bhíonn sé a' baile (aonach, margadh).” Seanchas
219. “Feirmeoir a bhí ann agus do bhí bó ar iarraidh tráthnóna éigin, taréis na h-oidhche a thuitim.” Seanchas
220. “Bog bréag, a Bhúrcaigh" - adéarfí le duine go mbeadh deallramh feirge ná bruighne air.” Seanchas
222. “Bhí gadhar ag duine eile sa pharróiste agus do thugadh sé aire don leanbh a bhíodh sa chliabhán - geall leis...” Seanchas
224. “Bhí bean ag teacht abhaile ón aifreann Domhnach agus cad a bheadh na coinnibh ar an mbóthar ach gadhar uilc.” Seanchas
225. “Deireadh na daoine gur ana dhainséarach an rud dhá ghadhar do chur ag troid le na céile...” Seanchas
226. “Is minic a bhíonn an gadhar ag amhastraigh go truaighmhéileach istoidhche (nú nuair a bhíonn ceangal air).” Seanchas
231. “Ní bheinn am' bodhradh féin leis" - i dtaobh duine go rabhthas a d'iarraidh rud éigin a mhíniughadh dho agus san ag teip.” Seanchas
232. “Deirtí gur dainséarach an rud é cic nú gortúghadh ó dhuine tabhartha mar ná cneasóchadh an ball (de dhuine) a bheadh gortuighthe.” Seanchas
236. “Do rómharadh ceathrar fear acra tailimh (báin) i gcóir phrátaí, ar ghort na Tiobradan, fadó, lá amháin.” Seanchas
239. “An chéad giorrfhiadh a bhí ar an saoghal do shocruigh sé ar é féin a chur chun báis de bhrígh go mbíodh eagla air...” Seanchas
Speal a Ghabháil Roinn Roinn Postáil Dáta 15 February 1939–20 February 1939Cineál míre SeanchasTeanga Irish Modh scríbhneoireachta Lámhscríofa Script scríbhneoireachta Cló Gaelach Faisnéiseoir Dómhnall Ó Loingsigh