Imleabhar: CBÉ 0626 Dáta 1939Bailitheoir Seán Ó hEochaidh Suíomh Cluain Dá Chorcach, Co. Dhún na nGall Liosta Brabhsáil Teidil (80) 1. The Great Drowning at Bruckless Bay 1813 Seanchas 2. “A bhuachaillí óga sibhse atá le pósadh...” Seanchas 3. Comhairle Seanchas 4. The Daisied Dells of Doe Seanchas 5. An Píobaire Mór Seanchas 6. “A Easbuic Aoibhinn, is mé tá deimhin...” Seanchas 7. Farewell to Kilmacrennan Seanchas 8. An tSeanbhean Bhocht Seanchas 9. Cáit na gCuacha Órga Seanchas 10. Tá agam cion ar chailín chaoin... Seanchas 11. An Bá Mór i nÁrainn Mhóir Seanchas 12. Turlough Óg O'Boyle Seanchas 13. The Beggars of Doe Seanchas 14. Nuala na gCuacha Buí Seanchas 15. The Hills of Donegal Seanchas 16. Marble Hill Seanchas 17. “Long, long ago in the townland of Massinass, between an ivy-grown rock and an old hawthorn tree...” Seanchas 18. Séamus Ruadh the Fiddler Seanchas 19. “Bhail bhí fear annseo fad ó shoin a dtabharad siad Proinnseas Ó Baoghaill air.” Seanchas 20. “Bhail bhí rí i nÉirinn i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é agus bhí trí mhac dhéag aige.” Seanchas 21. “Bhail ins a t-sean-aimsir annseo choinnighead siad an féasta mór ar na chruic annseo i n-áit a bheith a choinneáilt ins na bailte móra anois.” Seanchas 22. “Bhí rí i nÉirinn i bhfad ó shoin é, agus ní rabh aige ach an mhac amháin a dtabharad siad Jack air.” Seanchas 23. “Bhail m'athair mór, Mághnus Cóir a bheiread siad air, agus níor fhéach sé tae ariamh ina shaoghal.” Seanchas 24. “Bhí rí i nÉirinn i bhfad ó shoin, agus chuaidh sé amach an lá amháin a dhéanamh tamallt pléisiúir agus tharluigh é i gcois na fairrge.” Seanchas 25. “Bhail creidim gur chualaidh sibh uilig iomrádh ar Mhaolmuire an bhata bhuidh a bhí thíos ag caisleán na Dúthcha.” Seanchas 26. “I n-aimsir Cholm Cille chuir an Pápa leitir chuige a leithid seo a fhuagar ón altóir do na daoine.” Seanchas 27. “Bhail bhí diúlach ann uair amháin agus bhí píosa beag talaimh aige.” Seanchas 28. “Bhí Éireannach a siubhal fríd na dtíre seo fad ó shoin ach casadh isteach go tír na Lóchlann é.” Seanchas 29. “I bhfad ó shoin bhí baintreabhach bocht mhrá 'na comhnuidhe annseo, agus chá rabh aicí ach a'n inghean amháin.” Seanchas 30. “Ins a t-sean am annseo nuair a bhí mise a fás aníos 'mo ghasúr is beag teaghlach ar an bhaile a rabh mé 'mo chomhnuidhe ann ins an am sin nach rabh a déanamh poitín.” Seanchas 31. “Seal maith bliadhantaí ó shoin nuair a bhí mise 'mo ghasúr, nuair a bhí mé tuairim trí nó ceathair déag a bhliadhanta a d'aois bhí mé 'mo chomhnuidhe ag bun cruic...” Seanchas 32. “Bhí beirt dhéarthar 'na gcomhnuidhe ar an bhaile s'againne nuair a bhí mise 'mo stócach.” Seanchas 33. “Cunningham was livin' in Doe Castle and he abused her so that she had a youngster.” Seanchas 34. “Tá ball thuas i mullach an chruic ins an áit a rabh mise 'mo chomhnuidhe a dtabharann siad "Leabaidh Diarmuda" air.” Seanchas 35. “I bhfad ó shoin nuair a bhí na fiannaibh 'na gcomhnuidhe i nÉirinn sula dtáinic na h-Éireannaigh atá ann ins a' láthair ann...” Seanchas 36. “Bhí triúr fear 'na seasamh ag coirneál i mbaile mhór i n-Albain lá amháin.” Seanchas 37. “Fad ó shoin bhí fear annseo a dtabharad siad Liam air.” Seanchas 38. “Seal maith a bhliadhanta ó shoin nuair a bhí mise 'mo dhiúlach óg ba ghráthach le fir na comhursanna a dhul anonn go fóghmhar na Sasan achan bhliadhain.” Seanchas 39. “I bhfad i bhfad ariamh ó shoin, bhí fear 'na chomhnuidhe thíos i n-íochtar na paróiste annseo i n-áit a dtabharann siad bréafaí air.” Seanchas 40. “Fada riamh ó shoin nuair a bhí mise 'mo ghasúr bhí saghart ins a pharóiste s'againne tamallt agus a' duine bocht dó fhéin a sheinstear é, chuaidh sé 'un seachrán le h-ólachán.” Seanchas 41. “Más an Easa an t-ainm atá ar an bhaile talaimh seo.” Seanchas 42. “Tá áit thíos annseo i n-íochtar na tíre a dtabharann siad na Dúnaibh air, agus tá céidh ann.” Seanchas 43. “Fad ó shoin bhí sé 'na racht acú ar na h-aontaigh troid mhór a bheith acú le bataí, agus chá rachadh duine ar bith amach 'un aonaigh ins an am sin nach mbéadh bata leis.” Seanchas 44. “Bhí bean 'na comhnuidhe ar an bhaile s'againne le linn am mo mháthra, agus chá rabh aicí ach droch bhéasa uilig.” Seanchas 45. “Bhail an chéad fhear a tháinic go Gleann Bhéithe, Maolruanaigh é, agus bhí sé 'na chomhnuidhe i n-uaghach faoi'n talamh.” Seanchas 46. “Nuair a bhí Maolmuire a cur deireadh le caisleán na Duthcha le gruth agus le fuil atá an obair chloiche déanta...” Seanchas 47. “Bhail creidim gur chualaidh sibh uilig iomrádh ar 'evictions' Dhoire Bheitheach, ins an am ar chuir Adair amach na ceithre theaghlach agus dá fhichead.” Seanchas 48. “Thuit cuid fiannaibh Dhoire Leatháin, agus cuid fiannaibh Chonnachta an am amháin thuit siad amach agus bhí siad le troid mhór a bheith acú i n-áit a dtabharann siad Doire Léaraca air.” Seanchas 49. “Bhail creidim gur minic a chualaidh sibh uilig iomrádh fá Chaisleán Ghleann Bheithe.” Seanchas 50. “Bhail creidim gur chualaidh sibh iomrádh go minic ar chréafóg gharthain.” Seanchas 51. “Bhail an t-am a bhfuair an Drathar Ó Frighill áit thíos i bhFánaid bhí déarthair aige i bhfios ar a' Dún a dtugad siad Féidhlimidh air, agus bhí ceathramhadh talamh aige.” Seanchas 52. “Bhí Colm Cille a teacht treasna lá amháin ag áit a dtugann siad "Bridge Dale" air eadar dhá loch atá i ngartán.” Seanchas 53. “Bhail bhí fear ann am amháin agus chá rabh a'n nduine aige ach é féin agus a mháthair, agus chá rabh nidh no spré aige ach seacht gcaora.” Seanchas 54. “Bhí rí ann am amháin agus bhí dhá mhac aige.” Seanchas 55. “Bhí rí ann am amháin agus bhí an mhac amháin aige.” Seanchas 56. “Bhail fad ó shoin chá rabh gléas a dhul bealach ar bith ach bealach an lán mara.” Seanchas 57. “Bhí dhá dheárthair ann fad ó shoin Seán agus Séamus, agus tháinic sin ortha mar tháinic ar chuid mhór gaedhil bhochta na h-Éireann tamallt géar...” Seanchas 58. “Bhí fear amuigh i gCill Mhic Créanáin i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é, agus tháinic bean ghlún agus d'iarr sé oirthí a bheith a teacht leis isteach sa bhruidhean go rabh groithe aige léithe.” Seanchas 59. “Thíos ag Cúil Ceárnaigh tá áit uasal i gceart ann, agus i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é bhí muileann ann, agus bhí daoine ann a rabh líon acú agus bhéad siad annsin a scuitseáil an lín.” Seanchas 60. “Bhí fear ann am amháin a dtabharad siad Toirdhealbhach Ó Brisleáin air.” Seanchas 61. “Bhail bhí tobar ar a' bhearnus ag Naomh Colm Cille agus bhí breac i dtólamh aige ann.” Seanchas 62. “Bhail i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é bhí lánamhain 'na gcomhnuidhe i ndoimhneacht a' t-sléibhe i bhfad ó phobal, i bhfad ó aonach, agus i bhfad ó achan nidh a rabh a teastáil ortha.” Seanchas 63. “Bhí an am amháin a rabh fear 'na chomhnuidhe ag Tobar a' Dúin a dtabhad siad Seán 'Ac Fáidín air, agus bhí sé beó bocht, agus a teaghlach uilig indiaidh a fhágail agus bhí sé leis féin.” Seanchas 64. “Bhí lánamhain 'na gcomhnuidhe ins a' tír seo i bhfad ó shoin, agus bhí siad beó bocht, agus chá rabh dhath ar bith acú ach sean ghearrán bán...” Seanchas 65. “There was a king in Irelan' at one time an' he had but one son.” Seanchas 66. “Bhail bhí beirt deártharacha 'na gcomhnuidhe i nGleann Dómhain a'n am amháin, agus ins an Earrach a bhí ann agus bhí'n bheirt amuigh a rómhar.” Seanchas 67. “Bhí fear de na Baoghallaigh ins na Rosa a'n am amháin.” Seanchas 68. “Bhail i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é bhí fear uasal 'na chomhnuidhe annseo i n-Éirinn agus bhí caoithir ina ghárradh agus athchuingne ar bith a d'iarrfá ar a chaoithir bhí sí le fághail (aige) agat.” Seanchas 69. “Bhí stócach i Leitir Mhic a' Bháird an am amháin, agus bhí sé a buachailleacht eallaigh agus tháinic Ó Dómhnaill thart.” Seanchas 70. “Well there was a king in Irelan' at one time an' he had three sons.” Seanchas 71. “Ba gráthach le muinntir Thíre Eoghain a theacht isteach na conndae seo fad ó shoin a thiomaint ar shiubhal eallaigh agus caoirigh.” Seanchas 72. “Chuaidh giorrsach as an bhaile seo (Críon Dhoire) 'un t-siopa tráthnóna amháin agus nuair a phill sí ar a' bhaile caithfidh sé go dteachaidh sí ar seachrán nó níor bhain sí an baile amach an oidhche sin.” Seanchas 73. “Bhí hata ins an áit seo an uair amháin a dtabharad siad "hata na Duthchann" air, agus chá rabh hata ar bith ins a' paróiste ann am ach é.” Seanchas 74. “Ins an t-sean-am agus i bhfad ó shoin é, bhí saghart ann agus bhí buachaill aige.” Seanchas 75. “Bhí bean ann am amháin agus chá rabh nidh nó spré aicí ach a'n mhac amháin.” Seanchas 76. “Íseal nó uasal, muinnteardha nó comhthigheach a bhéarfadh tuairisc damh-sa fá mo chailleach a báitheadh ar maidin Dé Dómhnaigh ag sráid baile 'n chomhnuidhe, ag droichead na seacht míle dhéag agus trí fichid.” Seanchas 77. “Bhí beirt deártharacha ann an am amháin agus bhí fear eile bocht.” Seanchas 78. “Bhí saighdiúir thuas ar a' t-srath bán, agus d'imtheochadh sé thall agus i bhfos i n-amannaí agus b'fhéidir go mbéad sé ar shiubhal cupla lá.” Seanchas 79. “Bhí bean ann uair amháin agus bhí triúr nigheanacha aicí.” Seanchas 80. “Bhí 'farmer' thuas ar a' t-srath bán agus bhí mac amháin aige.” Seanchas Modh: Formhéadú Zúmáil Léim chuig leathanach / 581 Tagairt chartlainne An Príomhbhailiúchán Lámhscríbhinní, Imleabhar 0626, Leathanach 040 Íomhá agus sonraí © Cnuasach Bhéaloideas Éireann, UCD. Féach sonraí cóipchirt. Íoslódáil Ar an leathanach seo Cáit na gCuacha Órga Roinn Roinn Postáil Dáta 16 Bealtaine 1939Cineál míre SeanchasTeanga Gaeilge Modh scríbhneoireachta Lámhscríofa Script scríbhneoireachta Cló Gaelach Faisnéiseoir Niall Mac Giolla Bhríde
17. “Long, long ago in the townland of Massinass, between an ivy-grown rock and an old hawthorn tree...” Seanchas
20. “Bhail bhí rí i nÉirinn i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é agus bhí trí mhac dhéag aige.” Seanchas
21. “Bhail ins a t-sean-aimsir annseo choinnighead siad an féasta mór ar na chruic annseo i n-áit a bheith a choinneáilt ins na bailte móra anois.” Seanchas
22. “Bhí rí i nÉirinn i bhfad ó shoin é, agus ní rabh aige ach an mhac amháin a dtabharad siad Jack air.” Seanchas
23. “Bhail m'athair mór, Mághnus Cóir a bheiread siad air, agus níor fhéach sé tae ariamh ina shaoghal.” Seanchas
24. “Bhí rí i nÉirinn i bhfad ó shoin, agus chuaidh sé amach an lá amháin a dhéanamh tamallt pléisiúir agus tharluigh é i gcois na fairrge.” Seanchas
25. “Bhail creidim gur chualaidh sibh uilig iomrádh ar Mhaolmuire an bhata bhuidh a bhí thíos ag caisleán na Dúthcha.” Seanchas
26. “I n-aimsir Cholm Cille chuir an Pápa leitir chuige a leithid seo a fhuagar ón altóir do na daoine.” Seanchas
28. “Bhí Éireannach a siubhal fríd na dtíre seo fad ó shoin ach casadh isteach go tír na Lóchlann é.” Seanchas
29. “I bhfad ó shoin bhí baintreabhach bocht mhrá 'na comhnuidhe annseo, agus chá rabh aicí ach a'n inghean amháin.” Seanchas
30. “Ins a t-sean am annseo nuair a bhí mise a fás aníos 'mo ghasúr is beag teaghlach ar an bhaile a rabh mé 'mo chomhnuidhe ann ins an am sin nach rabh a déanamh poitín.” Seanchas
31. “Seal maith bliadhantaí ó shoin nuair a bhí mise 'mo ghasúr, nuair a bhí mé tuairim trí nó ceathair déag a bhliadhanta a d'aois bhí mé 'mo chomhnuidhe ag bun cruic...” Seanchas
32. “Bhí beirt dhéarthar 'na gcomhnuidhe ar an bhaile s'againne nuair a bhí mise 'mo stócach.” Seanchas
34. “Tá ball thuas i mullach an chruic ins an áit a rabh mise 'mo chomhnuidhe a dtabharann siad "Leabaidh Diarmuda" air.” Seanchas
35. “I bhfad ó shoin nuair a bhí na fiannaibh 'na gcomhnuidhe i nÉirinn sula dtáinic na h-Éireannaigh atá ann ins a' láthair ann...” Seanchas
38. “Seal maith a bhliadhanta ó shoin nuair a bhí mise 'mo dhiúlach óg ba ghráthach le fir na comhursanna a dhul anonn go fóghmhar na Sasan achan bhliadhain.” Seanchas
39. “I bhfad i bhfad ariamh ó shoin, bhí fear 'na chomhnuidhe thíos i n-íochtar na paróiste annseo i n-áit a dtabharann siad bréafaí air.” Seanchas
40. “Fada riamh ó shoin nuair a bhí mise 'mo ghasúr bhí saghart ins a pharóiste s'againne tamallt agus a' duine bocht dó fhéin a sheinstear é, chuaidh sé 'un seachrán le h-ólachán.” Seanchas
42. “Tá áit thíos annseo i n-íochtar na tíre a dtabharann siad na Dúnaibh air, agus tá céidh ann.” Seanchas
43. “Fad ó shoin bhí sé 'na racht acú ar na h-aontaigh troid mhór a bheith acú le bataí, agus chá rachadh duine ar bith amach 'un aonaigh ins an am sin nach mbéadh bata leis.” Seanchas
44. “Bhí bean 'na comhnuidhe ar an bhaile s'againne le linn am mo mháthra, agus chá rabh aicí ach droch bhéasa uilig.” Seanchas
45. “Bhail an chéad fhear a tháinic go Gleann Bhéithe, Maolruanaigh é, agus bhí sé 'na chomhnuidhe i n-uaghach faoi'n talamh.” Seanchas
46. “Nuair a bhí Maolmuire a cur deireadh le caisleán na Duthcha le gruth agus le fuil atá an obair chloiche déanta...” Seanchas
47. “Bhail creidim gur chualaidh sibh uilig iomrádh ar 'evictions' Dhoire Bheitheach, ins an am ar chuir Adair amach na ceithre theaghlach agus dá fhichead.” Seanchas
48. “Thuit cuid fiannaibh Dhoire Leatháin, agus cuid fiannaibh Chonnachta an am amháin thuit siad amach agus bhí siad le troid mhór a bheith acú i n-áit a dtabharann siad Doire Léaraca air.” Seanchas
51. “Bhail an t-am a bhfuair an Drathar Ó Frighill áit thíos i bhFánaid bhí déarthair aige i bhfios ar a' Dún a dtugad siad Féidhlimidh air, agus bhí ceathramhadh talamh aige.” Seanchas
52. “Bhí Colm Cille a teacht treasna lá amháin ag áit a dtugann siad "Bridge Dale" air eadar dhá loch atá i ngartán.” Seanchas
53. “Bhail bhí fear ann am amháin agus chá rabh a'n nduine aige ach é féin agus a mháthair, agus chá rabh nidh no spré aige ach seacht gcaora.” Seanchas
57. “Bhí dhá dheárthair ann fad ó shoin Seán agus Séamus, agus tháinic sin ortha mar tháinic ar chuid mhór gaedhil bhochta na h-Éireann tamallt géar...” Seanchas
58. “Bhí fear amuigh i gCill Mhic Créanáin i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é, agus tháinic bean ghlún agus d'iarr sé oirthí a bheith a teacht leis isteach sa bhruidhean go rabh groithe aige léithe.” Seanchas
59. “Thíos ag Cúil Ceárnaigh tá áit uasal i gceart ann, agus i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é bhí muileann ann, agus bhí daoine ann a rabh líon acú agus bhéad siad annsin a scuitseáil an lín.” Seanchas
62. “Bhail i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é bhí lánamhain 'na gcomhnuidhe i ndoimhneacht a' t-sléibhe i bhfad ó phobal, i bhfad ó aonach, agus i bhfad ó achan nidh a rabh a teastáil ortha.” Seanchas
63. “Bhí an am amháin a rabh fear 'na chomhnuidhe ag Tobar a' Dúin a dtabhad siad Seán 'Ac Fáidín air, agus bhí sé beó bocht, agus a teaghlach uilig indiaidh a fhágail agus bhí sé leis féin.” Seanchas
64. “Bhí lánamhain 'na gcomhnuidhe ins a' tír seo i bhfad ó shoin, agus bhí siad beó bocht, agus chá rabh dhath ar bith acú ach sean ghearrán bán...” Seanchas
66. “Bhail bhí beirt deártharacha 'na gcomhnuidhe i nGleann Dómhain a'n am amháin, agus ins an Earrach a bhí ann agus bhí'n bheirt amuigh a rómhar.” Seanchas
68. “Bhail i bhfad ó shoin agus i bhfad ó shoin é bhí fear uasal 'na chomhnuidhe annseo i n-Éirinn agus bhí caoithir ina ghárradh agus athchuingne ar bith a d'iarrfá ar a chaoithir bhí sí le fághail (aige) agat.” Seanchas
69. “Bhí stócach i Leitir Mhic a' Bháird an am amháin, agus bhí sé a buachailleacht eallaigh agus tháinic Ó Dómhnaill thart.” Seanchas
71. “Ba gráthach le muinntir Thíre Eoghain a theacht isteach na conndae seo fad ó shoin a thiomaint ar shiubhal eallaigh agus caoirigh.” Seanchas
72. “Chuaidh giorrsach as an bhaile seo (Críon Dhoire) 'un t-siopa tráthnóna amháin agus nuair a phill sí ar a' bhaile caithfidh sé go dteachaidh sí ar seachrán nó níor bhain sí an baile amach an oidhche sin.” Seanchas
73. “Bhí hata ins an áit seo an uair amháin a dtabharad siad "hata na Duthchann" air, agus chá rabh hata ar bith ins a' paróiste ann am ach é.” Seanchas
76. “Íseal nó uasal, muinnteardha nó comhthigheach a bhéarfadh tuairisc damh-sa fá mo chailleach a báitheadh ar maidin Dé Dómhnaigh ag sráid baile 'n chomhnuidhe, ag droichead na seacht míle dhéag agus trí fichid.” Seanchas
78. “Bhí saighdiúir thuas ar a' t-srath bán, agus d'imtheochadh sé thall agus i bhfos i n-amannaí agus b'fhéidir go mbéad sé ar shiubhal cupla lá.” Seanchas
Cáit na gCuacha Órga Roinn Roinn Postáil Dáta 16 Bealtaine 1939Cineál míre SeanchasTeanga Gaeilge Modh scríbhneoireachta Lámhscríofa Script scríbhneoireachta Cló Gaelach Faisnéiseoir Niall Mac Giolla Bhríde